Euskarazko IKTak mintegiaren kronika

Gaur Bilbon Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak antolatutako Euskarazko IKTak izeneko mintegia ozpatu da. Hona hemen haren kronika txikia.


Patxi Baztarrikak Hizkuntza Politikarako sailburuordeak hasiera

eman dio mintegiari honako leloarekin: bizi iraupena bermatuta bizi indarra behar du eta hori IKTek eman diezaiokete. Bere hitzaldiaren aipu batzuk dira hauek: IKTak ez dira aukera kontua ezinbesteko alorra baizik. Internetek garaian ezer ez da berdin eta erantzun berriak behar dira. Hizkuntza bat bizirauteko berritu eta alor guztietara zabaldu behar da (ikasi, informatu, lan egin, dibertitu, komunikatu...) eta, batez ere, gazteen artean zabaldu behar da. Testu inguru eleanitz eta digital horretan euskarak bere tokia bilatu behar du. Euskarak azken urteetan aurrerapausuak egin ditu,  alor digitalean ere bai, besteak beste, komunitate dinamiko bati ezker: Wikipedia errankinean 25.a da, Twitter-en 33.a, itzultzaile automatikoak, itzulpen memoriak, euskara ikasteko baliabideak, hiztegiak, zuzentzaile automatiko, pakete ofimatikoak... eta egiteko handiak daude: eskoletan ordenagailuak eta gailu mugikorren erabileran euskararen erabilera sustatu behar da. EJ euskara webgunea, IKT deialdia... Tresnak badaude, haien erabilera sustatu behar da. Euskararen Aholku Batzordeak duela bi aste IKT batzordea sortu du berrikuntzen jarraipena egiteko, beharrak identifikatu, edukien sormena bultzatu, gazteen erabilera, ikusentzunezko alorra bultzatu. .eus domeinuak euskara ikusgarriago egiteko tresna bezala sustatzea. Maite Goñik du sortu berri den batzordea koordinatzeko ardura.
Gaurko mintegi hau urtero egiteko asmoa dago.




Google-n partetik Luis Colladok (Spain & Portugal Strategic Partner Dev.

Manager, lcollado@google.com) bere enpresan hizkuntzei zer garrantzia ematen dien azaldu du. Garai batean herriko plazan egiten zirenak: informazioa jaso, erosi, lagunekin komunikatu...egun interneten egiten da. Hizkuntza batek interneten hiru euskarri behar ditu: erabiltzaileak, tresnak eta edukiak. Euskarazko eduki gutxi daude; Youtube euskaraz dago baina euskarazko bideo oso gutxi daude. Erakunde publikoen,  enpresa, unibertsitateak, sortzaileak erantzukizuna dute edukiak sortzen. Hiru ardatz horietan egin behar da aurrera eta Google-k horretan dihardu. Produktuen lokalizazioan bizirik dauden 400 hizkuntzetatik 70 hartzen ditu kontuan, interneteko erabiltzaileen %95a.
Euskaratu dituen produktuak: bilatzailea, Youtube, Gmail, Gmaps eta toponimia,  Drive, G+, Tranlate. Azken honek ematen die buruko min handiena: 50 hizkuntzetan lan egiten du eta konplexutasun handia du. Google-n ingeniariek lanean daude euskarazko edukietan oinarritua itzultzailearen emaitzak hobetzen. Zenbat eta eduki gehiago egon liburu elektronikoak, pelikulen bikoizketa, appak, albiste-emaileak atzean dagoen adimen artifizialak emaitza hobeak emango ditu. Bestetik Google-k badu  hizkuntzalari talde bat beraientzako lanean itzulpenak eta berrikuspenak egiten. Azkenik garrantzi handia ematen diote erabiltzaillen iruzkin eta iradokizunei.
Bigarren erronka ahotsaren erabilera: ahots bidezko bilaketa. Berriki ingelesez eta gazteleraz egiten dena euskaraz egin ahal izatea da helburu. Lortuz gero Google Glass eta ahotsez kudeatzen diren gailu berriak euskaraz erabili ahal izango dira.
Groups, Sites, calendar... egiteko badago.


Microsoft Ibéricako Erakunde Harremanetarako kudeatzailea den Montserrat Pardok (mpardo@microsoft.com) Bartzelonako euskaldun berriak urtarrilan Windows Phone euskaraz egongo delaren berri eman ondoren bere hitzaldiaren ardatza hau izan da Microsoften produktuak euskaraz daude orain bultzatu behar da horiek erabiltzen.  Kanpainen garrantzia azpimarratu du. Bitxikeri bezala aipatu du ikasten duen euskaltegian aplikazioak gazteleraz daudela. Hizkuntza inmersioa bultzatu behar da. Bi alor nagusi daude euskararentzat: eskola eta enpresa.

Ondoren Global Trainig programa aipatu du eta  Yasmina Laraudogoitia lankideak Windows8 eta Office 2013 euskarazko bertsioak erakutsi ditu.
www.microsoft.com/spain/eus/  web orritik deskarga daitezke Windows eta MOffice euskaratzeko paketeak.
Azkenik Montserratek jendea animatu produktu hauek erabiltzen. Erabiliz gero beraiek enpresari lokalizazioak justifikatzeko bidea errazten da.
Galderen atalean Patxi Gaztelumendik salatu du Jaurlaritzak lizentzietan xahutzen duen dirutza.


Zundan enpresako Iñaki Larrañaga "Dooteo"k urte askoan Hizkuntza Politikarako lan egin du software librea lokalizatzen, tartean EusLinux eta Gnome, OpenOffice euskaratzen UZEIk eta Elhuyarrek egindako lana gainbegiratzeko ardura zuen, haren oinordekoa den LibreOffice-ren laguntza euskaratzeko lanaren garrantzia azpimarratu du. Iñakik bere tartea software librearen produktu aplikazio nagusiak aurkezteko erabili du:
Bulegotika alorrean aipatutako officeaz gain Lyx, Evince, Scribus, Gnumeric,   Gant diagramak egiteko Planner,  diagramak egiteko Dia, Evolution eta Thunderbird posta bezeroak, Gnome dictionary.
Interneta atalean: Firefox, Epyfany. Konqueror, Filecilla, Transmission
Empathy.
Irudia: Gimp, Inkscape, gThumb, Eog irudi ikustailea, Simple Scan
Soinua: Rhythmbox, Sound Recorder, Sound Juicer, Audacity
Bideoa: Totem, VLC, Openshot, Cinelerra
Tresnak: Gnome-control-center, Seahorse pasahitzen kudeatzailea, Gparted, Synaptic, Gnome-nettool sarearen kudeatzailea, Gnome-system monitor
Garapena:   Visual Basicen parekoa den Anjuta, Gedit, Gnome-terminal, Devhelp laguntza tresna, hackeatzeko erabili daitekeen Ghex,  itzulpenak egiteko glosategi eta itzulpen memoriak erabiltzen dituen Lokalize
Beste batzuk: Gcalctool, K3b, Brasero, Nautilus, File-roller, Gvsig, Hamster denbora eta zereginak kudeatzeko, tomboy, gucharmap, orca
Web plataformak: Opencart, Wordpress, Joomla, Drupal eta ikaskuntzarako Moodle plataforma.



Grupo i68ko Miren Martínez  Izaro euskarazko ERPa aurkeztu du etaFagor Automation-eko Joxe Mari Larrañagak euskaraz maneia daitekeen kontrol numerikoaz. CNC simulatzailea dohan deskarga daiteke.


Elhuyar Fundazioko Josu Aztiriak (j.aztiria@elhuyar.com) enpresa eta

erakundeen zerbitzurako IXA taldearekin eta Aholab-ekin batera hizkuntza-teknologian garatutako hainbat tresna aurkeztu ditu: Itzulpen automatikorako Itzulpenflow eta Matxin, eta hizkuntza baliabideetan hiztegi espezifikoak eta corpus automatikoak.
Guztiontzat eskuragarri dauden Idazlagun,  hainbat hizkuntza tresna eskuragarri jartzen dituen Hizkuna, Xuxen web orain ahotsaren sistesia egiten duena eta aurki  Xuxen gramatikala. Elezkari euskarazko bilatzailea semantiko eleaniztuna (zientzia.net-en proba daitekena),  webean jardaitekena. Dokusare nabigazio semantikoa, sare sozialetako zaintzarako Ireom, ahotsaren sintesia edo testu irakurgailua  Eitb, Berria eta Argiaren web orrietan proba daitekeena. Aplikazio asko  mugikorretarako eta e-bookentzatko egokitu dituzte.



UZEIko zuzendaria den Imanol Urbietak lexikoa zuzentzeko 26 urtean garatutako produktu nagusiak aurkeztu ditu: berriki aurkeztutako Hobelex analizatzaile lexikala eta salgai dauden Idite zeinak testua sartuta txosten bat ematen du lexikoaren egokitasuna erroreak detektatzeko eta Eulex lexikoia.


Euskaltzaindiko Iñaki Kareagak hiru kasuren bidez erakundearen webguneko hizkuntza-baliabide batzuk aurkeztu ditu: Izendegia, onomastika, Jagonet kontsulta zerbitzua eta biblioteka digitala.



HABEko Mikel Dorronsorok azaldu du bere erakundearen lan esparru nagusiak  euskaltegien kudeaketa akademikoa eta egiaztatze probak egitea dela alde batetik eta bestetik ikasteko baliabideak eskaintzea. Horiek  Ikasbil atarian biltzen dira. Erronka moduan ariketak eta pantaila taktiletara egokitzea eta hortan teknologia estandarren aldeko apostua egin dute: html5
Bestetik Ikasten plataforma dute, autoikaskuntzarako Moodlea, non euskaltegiek eta euskal etxeek ikastaroak jartzen dituzte. 850 ikastaro aktibo. Gehienak, euskaltegienak, pribatuak baina badira  irekiak direnak.
Lan hauetan HABEK gehien bat software librea erabiltzen du: Liferay, Moodle,  Questionline...


Xabier Armendariz Wikipedia editoreak (hilabetean euskarazko ehun ekapenetik gora egiten dituzten hamabi lagunetako bat) azaldu digu euskal Wikipediak honez gero 204.865 artikulu dituela eta horrek errankinean 34. postuan kokatzen duela eta artikulu/hiztun errankinean hizkuntza naturalen artean 5.a da.
Erabiltzen ezezik editatzen animatu du Xabierrek eta hasteko behar den laguntza guztia Wikipediaren orrian bertan dagoela jakinarazi du. Editatzen hasi baino lehen erregistratzea komeni dela adierazi du.


Berriako Pello Urzelaik estilo liburua eta bere web orriaren berri eman
du. Bertan euskarazko edukiak sortu nahi duenarentzat ezinbesteko baliabideak eskaintzen dira.


IVAPeko Edurne Magunagoitiak bere erakundearen webgunea

aurkeztu du eta bertako tresna nagusiak: Dudanet administrazio hizkeraren zalantza irekita hiritarrei, Idaba itzulpen memorien datu basea, Elet laguntza gramatikala, deklinabidea eta abar.
Asmoen artean, opendata inguruan, itzulpen memoriak publikatzea dute lehena.


EJko Justizia Saileko Xabier Balerdik zuzenbideko profesionalentzako
Auzia euskaraz proiektua azaldu du.


Hizkuntza Politikako Araceli Díaz de Lezana, mintegi honen antolatzailea dena, Euskara webguneko IKT tresnak aurkeztu ditu: online itzultzaile automatikoa, hiztegiak, Euskalterm (android bertsioa duena),
Euskarazko softwarea atala, Doktorego-tesien corpusa (300dik gora) eta aurreratu du itzulpen memorien banku publikoa prest dagoela eta laster eskuragai jarriko dutela.


Arratsaldean App eta Sare sozialen txanda izan da eta bertan:

Elisabeth Pombok Argia taldeko Iametza interaktibokoa hiru app
aurkeztu ditu (Euskal Herrian ihesi, Juergasmo eta Nora) eta EuskalTV Android gailuetarako euskarazko ikus-entzunezkoen biltoki multimedia: 300 erreportaje, 150 dokumental, elkarrizketak...

Unai Bilbao Akting Ingeniaritzakoak esan digu bere enpresakeuskarazkok 62 app garatu dituela eta bi aurkeztu digu: Saskia eta Runloc.


Juan Mari Okinak euskalapps.net webgunea aurkeztu du zeinak 171ka app biltzen dituen, gehienak (161) Androiderako eta appak
garatzeko eta argitaratzeko laguntza ematen duena.

Code&Sintaxeko Josu Azpillagak  sare-sozilaletan euskararen presentziaren analisi interesgarria aurkeztu du. Horretarako Twitterren euskal txiolarien jarduna erregistratzen duen Umap eta haren analisi soziologikoa errazten duen UmapSozio aplikazioak erabili duela.

Ondoren mahai ingurua izan dugu. Bertan Mondragon Unibertsitateko Maite Goñi, Izenperen zuzendaria den Xabier Arrieta, Euskalteleko marketing zuzendaria den Koldo Unanue eta Araceli Díaz de Lezana parte hartu dute. Nekeak eragotzi dit horren laburpena egitea.

Agurra Hizkuntza Ikerketa eta Koordinaziorako zuzendaria den Jorge Gimenez egin du azpimarratzen indar handiena admnistrazio publikoa eta

enpresa pribatuen arteko kolaborazioan egingo dutela Googleko Luis Colladori keinuka eta ordurako alde egina zen Microsofteko Montserrat begiradarekin bilatzen.

Nola jarri Sifr ikonoak LibreOffice aplikazioan

Hau da Sifr ikono-estiloa LibreOffice paketerako:

Monokromoa, xumea, argia... Gustukoa baduzu hona hemen nola instalatu Linuxen eta nola ezarri Linuxpeko LibreOffice paketean gaia edo itxura hau.

Terminala ireki eta exekuta ezazu agindu hau:

sudo apt-get install libreoffice-style-sifr

Ireki LibreOffice paketeko edozein aplikazioa eta menuan klika Tresnak > Aukerak > Ikusi eta Ikono-tamaina eta -estiloa atalean hautatu Sifr.

Thunderbird, nola aldatu zerrendetako dataren formatua

Oharra: Super Date Format momentuz ez dabil Thunderbird 60an eta haren ordez Configdate gehigarria erabili daiteke. Haren bidea eguneko mezuei, uneko astekoei eta gainerakoei bost formatu desberdin aplikatzen ahal zaie.

Thunderbird posta-bezeroan jasotako, bidalitako eta bestelako mezuen zerrendetako informazioan datak duen formatua sobera luzea da:

Horrek ikuspegi horizontala eta pantaila zabal batekin ez du arazorik suposatzen baina ikustegi bertikala edota pantaila txikia edo estua dugunean suposatzen du arazoak data osoa ikusteko:

Data eremuaren zabalera txikia denean dataren formatu luzeak eragozten du eguna eta ordua ikustea.

Nola konpondu?

Instalatzen den Thunderbird-ek ez du dataren formatua aldatzeko aukerarik ematen baina gehigarri bat erantsita hori egiteko aukera izango dugu. Gehigarriaren izena Super Date Format da. Ikus dezagun nola instalatu eta nola konfiguratu data toki estuan adierazgarria izan dadin.



1- Super Date Format gehigarriaren instalazioa:

web orri honetatik deskargatuko dugu:

https://addons.mozilla.org/eu/thunderbird/addon/super-date-format/

Gorde Deskargak edo nahi duzun karpetan.

Itxi Firefox eta ireki Thunderbird.

Thunderbird-en menuan Gehigarriak ireki...





Gurpil hortzdunean klikatu eta klika Instalatu gehigarria fitxategitik. Hautatu fitxategia deskargatu duzun karpetatik.




2- Konfiguratu data formatu estua.

Thunderbird-en menuan Hobespenak klikatuko dugu eta bertan Bistaratzea eta Date Format. Date Format eta Format Preferences fitxak ez daude jatorrizko Thunderbird-ean, Super Data Format gehigarriak gehitzen ditu.
Irudian, fondo zurian, ikusten dugu data formatu arrunta eta azpian formatua aldatzeko aldagaia.

Formatua era estuan ondo ikusteko proposatzen dudan formatua hau da:

%b %e,   %H:%M 

 Alegia, "asteko eguna" "egunaren zenbakia," "ordua:minutuak"
Formatu hori kopiatu eta Date format laukitxoan ohikoaren ordez itsatsi, ondoren ondoko fitxan, hau da, Date Format Preferences fitxan markatu Enable on Data column eta Received column.

 
 Orain berrabiarazi Thunderbird eta horrela ikusiko duzu datak:

Toki estuan data-orduaren informazio adierazgarria.
Noski nire proposamenaren ordez jolas dezakezu aldagaiekin zure gustuko formatua osatzeko.

Lerro jauziak ezabatu LibreOffice Writer-en

Testua pdf dokumentu batetik kopiatu eta LibreOffice Writer testu prozesadorean itsasten baduzu lerro guztien bukaeran lerro jauzia agertuko zaigu, azpiko irudian ikusten den moduan.

Kolore urdinez ikusten dira lerro jauziak.

Soberan dauden lerro jauziak kentzeko, puntu eta apartekoak mantenduta, horrela egin dezakegu:

1-  Egiaztatu Tresnak > Autozuzenketaren aukerak > Aukerak fitxan "Konbinatu lerro bakarreko paragrafoa, luzera hau baino handiagoa bada: %50" opzioa markatuta dagoela. Ehunekoa alda daiteke baina probatu 50arekin.

2-  Hauta ezazu testu osoa:  Ctrl + A
3- Egin Formatua > Autozuzenketa > Aplikatu.

Kito. Puntu eta apartekoak ez beste lerro jauziak desagertu dira.

Nola aktibatu Firefox nabigatzailearen Hello bideo-konferentzia

Eguneratzea: Firefox 50ean Hello-k agur esan du erabilpen txikia dela eta.

Firefox 34 berritasun garrantzitsu bat ekarri du: Hello bideo-konferentzia.

Kalitate handiko bideo edo audio konferentziak lor daitezke parte hartzaileek bestelako aplikaziorik, plugin edo gehigarririk gabe. Are gehiago deia ezartzen duenak Firefox-etik egin behar du baina bigarrenak ez du ez eta Firefox behar: Chrome-Chromium eta Operarekin egin daiteke.

Nola ezarri:

Helbide barraren ezkerrean dagoen menua zabaldu eta klika Pertsonalizatu eta tresnen artean agertzen den Hello eraman menura edo helbide-barrara.

Zerbitzua beta fasean dago eta ez jende guztiari jarri (nire inguruko inori nik dakidala) baina eskuz aktiba daiteke:

1. helbide barran idatzi "about:config"
2. onartu kontuz ibiliko zarela
3. bilaketa eremuan idatzi "loop"
4. bukaera aldera agertzen den loop.throttled false egoerara pasa lerroan bi klik eginez.
5. 
6. berrabiarazi Firefox eta orain bai edukiko duzu Hello ikonoa Tresna eta eginbide gehigarrietan.

Nola erabili:

Norbaitekin hitz egin nahi duzunean Hello-ren ikonoa klikatu eta segundu pare batean https helbide bat agertuko da.
Klikatu Email botoian posta-bezeroa (Thunderbird edo) konfiguratuta baduzu edo Copy web bidezko posta erabiltzen baduzu. Era batera edo bestera bidali lagunari https helbidea.
Lagunak mezua ireki eta bidalitako helbidean klikatzen duenean bideo-konferentzia martxan hasiko da.

Konexioa kaskarra bada eta komunikazioa ez bada kalitatekoa itxi dezakezu bideoa eta audioa mantendu.

Deiak jasotzeko unea ez bada egokia adierazten ahal diezu zure kontaktua dutenei:

Kontaktuak gehitu:

Zerbitzua gustukoa baduzu eta kontaktuen zerrenda eduki nahi baduzu klika Hello eta erregistratu zaitez (sign in) posta kontu bat eskatuko dizu zure kontaktuak gordetzeko eta hortik aurrera kontaktuak gehitzen ahal dituzu...

... eta deitzen ahal diezu kontaktuei zuzenean (uste dut oraindik ez dabilela).

Balorazioa:
Orokorrean oso interesgarria batez ere ez delako ezer instalatu behar eta edozein ordenagailu-tableta-smartphone-tik erabiltzen ahal dugu ezer ikutu gabe.

Nola konpondu Oracle Java certificate has been revoked

Zerifikazio arazoak direla medio javan egindako hainbat script ez dute funtzionatzen, esate baterako une honetan Manuel Sada-k Geogebran prestatutakoak.

Zertifikazio falta dela eta trabatutako ariketak ikusi ahal izateko Javaren jokabidea aldatu behar da ezarpenetan. Nola egin dezakegu?

Linuxen: Aplikazioak > Sistemaren tresnak > Hobespenak > Oracle Java 7 Plugin Control Panel > Advanced  > Perform certificate revocation checks on

eta desaktibatu markatzen "Do not check" eta onartu.

Kontuan izan behar duzu horrek segurtasuna jaisten duela baina tokia fidatzekoa bada, erabili behar baduzu eta gainera Linuxen bazaude arriskua onargarria izan daiteke.