Wikipedia, PDF edizioa LibreOffice Draw-ren bidez eta Moodle zuzenketa

Hezkuntzan euskarazko Wikipedia (idazteko unean 308.693 artikulu) eta Lehen Hezkuntzarako egokitzapena den Txikipedia (idazteko unean 1430 artikulu) informazio iturri garrantzitsuak dira.

Wikipediatik Txikipediara eta alderantziz

Wikipediaren irakurketak abantaila handi bat du: hiperestekak. Haiei esker irakurketa linealaren ordez artikuluetatik nabigatzen ahal dugu uneko interesa edo beharraren arabera. Eta irakurketa lineala egiten badugu, klik egin gabe kurtsorea hiperesteka gainean jartzeak aukera ematen digu terminoen kontsulta txikia egiten hiztegia erabili beharrik gabe.

Wikipedia-Txikipediaren beste baliabide interesgarria PDF deskarga da.

Ulermenezko irakurketarako hiztegia -aurreko puntuan ikusi bezala- oinarrizko lanabesa da baina web orria motz geratzen da beste lanabes batzuk praktikatzeko, hala nola testuaren nabarmentzea eta testu ondoko oharrak. Horretarako PDF formatua oso funtzionala da zeren eta jatorrizko testua eta itxura gordeta haren gainean editatzea aukera ematen duten aplikazioak daude, besteak beste, Master PDF Editor, Foxit Reader eta LibreOffice Draw.

Neurri batean PDF dokumentuek fotokopiaren tokia hartzen ari dira. Fotokopietan lanketa nabarmentzeko trena, arkatza, boligrafoa, ohar itsaskor edota izkinen tolestearen bidez egiten dugu.

Aipatutako hiru aplikazioek testua lantzeko zerrendatutako tresnen parekoak  dituzte: nabarmentzeak, arkatza, formak, oharrak, laster markak... eta paperean ez ditugun beste batzuk, hala nola bilaketa tresna (Ctrl+F), irudiak txertatzea -tanpoia-...

Aipatutako editoreetan lehenengo biak, Master PDF Editor eta Foxit Reader ordenagailuko hiru sistema nagusietarako bertsioa dute eta egokiak dira testu luzeetarako baina ez daude euskaraz eta Moodleren zuzentzailean ez dira oso ondo ikusten (nabarmendutako testua ez da ikusten). LibreOffice Draw marrazketa tresna izan arren PDFak irekitzen ditu eta editagarri  bihurtzen ditu; euskaraz dago eta Moodleren zuzentzailean oso ondo ikusten da. PDF dokumentu luzeak irekitzea kosta egiten zaio ordea.

LibreOffice Draw bidez editatutako PDF dokumentu baten zuzenketa Moodlen. Ikus daiteke nola nabarmendutako testua ondo ikusten da zuzenketa tresnan.

Ulermenezko irakurketa lantzeko erabili daitezkeen beste hainbat tresna daude: laburpena, glosarioa, eskemak, kontzeptu mapak...

F.lux gauean pantailaren koloreak berotzeko aplikazioa

Iluntzen duenean ordenagailuaren pantailaren argia behar baino indartsuegia, hotzegia izaten da. Horrek, besteak beste, logura uxatu eta begiak nekatu egiten ditu.

Ubuntuk (18.04) aukera ematen du epeltzeko pantailaren koloreak gauez...

... baina ez ematen aukerarik tenperaturaren kolorea erregulatzeko eta, nire ustez, gehiegi apaltzen du tonua.

Gauzak horrela, iluntzean ordenagailua erabiltzeko ohitura baduzu, komeni zaizu F.lux edo antzeko aplikazio bat instalatzea.

F.lux Ubuntu edo deribatuetan instalatzeko hurrenez hurren agindu hauek terminalean itsatsi eta exekutatu:

sudo add-apt-repository ppa:nathan-renniewaldock/flux sudo apt-get update sudo apt-get install fluxgui

Gehigarrietan kokatzen da aplikazioa eta lehenengo aldia hobespenak zehaztu beharko ditugu:

f.lux hobespenak

1. Find your latitude and longitude atalean klikatu eta gure herria zehaztuta emango digu haren latitudea eta longitudea. Haren arabera kalkulatuko du ilunabarraren ordua koloreak ordu horretan aldatzeko.
2. Markatuko dugu autostart ordenagailua pizteko abiatzeko aplikazioa.
3. Color temperature probatu -gauez- zure gustuko tonua aukeratzeko.

Horrelakoa da sistemaren erretiluan agertuko den ikurra eta haren aukerak:

Oharra:
2020ko maiatzean Ubuntu 20.04 bertsioan instalatzeko PPAk ez du funtzionatzen. Deb fitxategia deskargatu daiteke Launchpad orritik eta gdebi komandoaren bidez instalatu.

Nola instalatu HotShots pantaila kapturatzaile eta editorea Ubuntu 18.04n

HotShots GNU/Linuxeko pantaila kapturatzaile + editorerik hoberena da nire ustez. Tamalez haren garapena ematen du utzita dagoela. Dena den bada modu erraz samar bat Ubuntu 18.04 eta deribatuetan instalatzeko.

Lehenik eta behi deskargatu deb fitxategia azpiko estekan klikatuta:

hotshots_2.2.0-1dhor~xenial_amd64.deb (1009.4 KiB)

Programen artean agertzen ez bada abiarazlea sortuko diogu. Horretarako ireki Gedit edo nahi duzun testu editorea, azpiko testua itsatsi eta gorde izen honekin hotshots.desktop

[Desktop Entry]
Version=2.2.0
Name=HotShots
Comment=Screenshot manager
Type=Application
GenericName=Screenshot manager
TryExec=/usr/bin/hotshots
Exec=/usr/bin/hotshots
Categories=Utility;Application;
Icon=/usr/share/pixmaps/hotshots.png
MimeType=application/x-hot;

Gorde duzun karpetan terminala ireki eta kopiatu fitxategi hori abiarazleen karpetara:

sudo cp hotshots.desktop /usr/share/applications/

Hori eginda programen multzoan agertuko da.
Behin abiatzen dugunean haren parametroak zehaztuko ditugu:

Inportantea da azken parametroa, alegia behin argazkia eginda editorea abiaraztea baldin eta HotShots-en editorea erabili nahi badugu.

Programatik irtetean irekita geratzen da eta hainbat mahaigainetan sistemaren erretiluan geratzen da baina Ubunturen mahaigainean ez. Horrek problema bat suposatzen du zeren eta erretiluan ez egonik berriro abiarazten saiatuko gara baina berak esaten du dagoeneko irekita dagoela. Moldatzeko saiatu beharko dugu aplikazioa ez ixten eta, ohartu gabe, interfazea ixten badugu HotShots itxi beharko dugu terminalean hau idatzita:  killall hotshots.

Ubuntu 18.04 nola aldatu Nautilusen hobespenak

Ubuntu 18.04n Nautilus edo Fitxategiak izeneko arakatzailearen hobespenak edo ezarpenak aldatzeko hau egin behar da:

Nautilus abiarazi -normalean dock-ean edo kaian tiraderaren ikonoan klikatuta- edo erakutsi aplikazioak eta Fitxategiak klikatu.
Behin martxan dagoela goiko panelean Fitxategiak izeneko elementu bat agertuko da eta haren eskuinean gezitxo bat. Gezitxoan klikatu eta Hobespenak hauta:

Behin hobespenak irekita gure gustura jartzen ahal dugu. Esate baterako nik nahiago dut karpetak irekitzeko eta fitxategiak ikusteko klik bakarra erabiltzea. Horretarako Portaera fitxa ireki eta bertan duzu Nautilusen bi kliken ordez bakarra erabiltzeko aukera:

 Hobespen guztiak ordea ezin dira bertatik kontrolatu. Beste batzuk aldatzeko dconf-editor erabili behar da, esate baterako Zakarrontzira bota-ren ondoan Ezabatu aukera izan nahi badugu terminala ireki, dconf-editor exekutatu eta bertan -lupa klikatuta- nautilus bilatu eta bere ezarpenetan Show-delete-permanently aktibatu:

 hartara fitxategi edo karpeta baten laster menua irekitzean zakarrontzira botatzeko aukeraz gain behin betiko ezabatzeko aukera ere agertuko zaigu eta aukera hau interesgarria da batez ere USB memorietan zakarrontzia ez erabiltzeko.

Moodle: probarako konpetentzia edo gaitasun-marko bat

Moodlek, oker ez banago, 3.1 bertsiotik gaitasunak ebaluatzeko tresna eskaintzen du. Tresna horren bidez irakasleak definitu dezake jarduera bakoitzarekin zeintzuk gaitasunak lantzen dituen eta, horren arabera, ebaluatu eta ikaslearen txostenean agertuko da matrikulatuta dagoen ikastaroetan landu eta dituen gaitasunak eta haien ebaluazioa.

Irakasle batek ikasleen konpetentziak edo gaitasunak ebaluatu ahal izateko Moodle guneko administratzaileak ikastetxeko gaitasun-marko edo eskema bat definitu behar du, edo marko bat inportatu dezake.
Eskema horretan ikasleek garatzen dituzten gaitasunak eta haien dimentsio eta azpi-gaitasunak zehazten dira: izena, azalpena eta kodea. Ondoren, irakasleak bere ikastaro bakoitzerako aukeratuko du (nabigazio atalean) zeintzuk gaitasun, dimentsio eta azpi-gaitasunak landuko dituen ikastaro horretan. Markatzen dituenak erabili ahal izango ditu jardueretan.

Gaitasun-marko bat (competency framework) diseinatzea lan handi samarra suposatzen du. Hori dela eta, nik prestatu dudan bat partekatuko dut proba egin nahi duten ikastetxeei lan hori kentzeko. Beheko fitxategia deskargatu eta zure gunera inportatu ondoren aukera dago editatu eta aldatzeko.

Marko honen ezaugarri batzuk komentatu nahi ditut:

• Lan pertsonal baten ondorioa da eta ez du balio ofizialik. Bere helburua da praktikatzea gaitasunen ebaluazioa, ondoren baloratu ahal izateko hartutako lana merezi al duen.
• Markoa prestatzeko EAEko Heziberri curriculumean eta ISEIko konpetentzien-markoak erabili ditut.
• Zeharkako zein diziplinako gaitasunak hartzen ditu.
• Hiru maila ditu: gaitasuna, dimentsioa eta azpi-gaitasuna.
• Gaitasunen kodeek bi letra dituzte: lehenengoa Z zeharkakoa bada eta D diziplinakoa bada. Bigarren letra identifikatzailea da. Dimentsioen kodek hiru letra dituzte, eta azpi-konpetentziena lau.

Gaitasun-markoaren deskarga:

Heziberri1_3 maila_20181030.csv

Gaitasun-markoaren inportazioa:
Guneko administratzailearen rola eskatzen du.
Behin markoa deskargatuta, delako marko hori inportatzeko gunearen kudeaketara joan behar duzu eta, bertan, Gaitasunak > Inportatu konpetentzia-markoa: aukeratu deskargatutako fitxategia eta markatu CSVaren bereizlea koma "," dela.

Heziberri1 gaitasun-markoaren egitura:
Hau da marko honek daukan egitura. Gogoan izan, behin inportatu ondoren editatu daitekeela.

Heziberri 1

Zehar-gaitasunak Z

Komunikazioa ZK

Hitzezkoa ZKH

Ahozko komunikazioa

Euskaraz
Gaztelaniaz
Ingelesez

Idatzizko komunikazioa

Ez hitzezkoa ZKE
Digitala ZKD

Informazioa ZKDI

Informazioa bilatu, arakatu eta iragazi
Informazioa ebaluatu
Informazioa gorde, babestu eta berreskuratu

Komunikazioa ZKDK

Teknologiaren bidez interaktuatu
Edukiak partekatu
Hiritar moduan parte hartu
Lankidetza digitala
Netiketa
Nortasun digitalaren kudeaketa

Edukiak sortzea ZKDE

Edukiak garatzea
Edukiak integratu eta berrosatu
Egile eskubideak eta lizentziak
Programatu

Segurtasuna ZKDS

Gailuak babestea
Datu pertsonalak babestea
Osasuna babestea
Ingurumena babestea

Arazoak ebaztea ZKDA

Arazo teknikoak ebaztea
Behar digitalak identifikatzea
Erabilera sortzailea eta berritzailea
Gabeziak identifikatzea

Ikasten ikasi ZI

Informazioa bilatzea eta gordetzea
Informazioa ulertzea eta buruz ikastea
Informazioa interpretatzea eta ebaluatzea
Ideiak sortzea eta hautatzea
Estrategia

Elkarbizitzakoa ZE

Asertibitatea
Lankidetza
Portaera etikoak
Gatazkak konpontzea

Ekintzailetasuna ZEK

Proiektuak sortzea
Proiektuak gauzatzea
Proiektuak ebaluatzea

Norbera izaten ZN

Motibazioa
Osasuna
Emozioak
Autoestimua
Autonomia

Diziplinazkoak D

Hizkuntza eta literatura DH

Entzumena DHE

Ahozko testuaren zentzu orokorra ulertzea
Informazio zehatza hautatzea
Testuaren xedea eta komunikazio-egoera antzematea
Edukia balioetsi et interpretatzea

Irakurmena DHI

Testuaren zentzu orokorra ulertzea
Informazio zehatza hautatzea
Testuaren xedea eta komunikazio-egoera antzematea
Edukia baloratu eta interpretatzea
Forma baloratu eta interpretatzea

Idazmena DHId

Komunikazio-egoera kontuan izatea

Idatzizko testuak sortzea

Mintzamena DHM

Komunikazio-egoera kontuan izatea
Ahozko testu egituratuak eta argiak sortzea
Hitzezko eta ez hitzezko baliabideak erabiltzea

Elkarrekintza DHE

Elkarrizketetan parte hartzea

Elkarrizketetan arau sozio-komunikatiboak errespetatzea

Matematika DM

Kantitatea DMK

Zenbaki eta eragiketak eta haien propietateak DMKZ
Ekuazioak, inekuazioak eta sistema aljebraikoak DMKE
Magnitudeak DMKM
Hizkuntza aljebraikoa, eragiketak eta propietateak erabiltzea DMKH

Espazio eta forma DME
Funtzioak, estatistika eta zoria DMF

Funtzioak DMFF
Estatistika DMFE
Zoria DMFZ

Problemak ebaztea DMP

Zientzia DZ

Zientziaren ulermena DZU

Oinarrizko kontzeptuak DZUK
Datuak, gertaerak, tresnak eta prozedurak ezagutzea DZUD
Ezaguera zientifikoaren ezaugarriak DZUE
Materia eta energiaren fluxuak DZUM
Testuak, grafikoak, taulak, sinboloak interpretatzea DZUT

Errealitatea azaltzea DZA

Informazioa bilatzea, hautatzea eta baloratzea DZAB
Naturaren fenomenoak DZAF
Informazioa, azalpenak eta argumentuak produzitzea DZAI
Jarrerak DZAJ

Arazoak ikertzea DZA

Problemak ebaztea DZIP
Esperimentatzea eta dokumentatzea DZIE
Inguramen arazoak deskribatzea DZII

Erabakiak hartzea DZE

Garapen iraunkorra sustatzea DZEG
Osasuna zaintzea DZEO
Ikerketa zientifikoaren ekarpenak DZEE

Teknologia DT

Arazo teknologikoak hautematea eta konponbideak diseinatzea DTA
Teknologia erabiltzea DTE
Teknologia inplementatzea DTI

Soziala eta zibikoa DS

Gizarte-errealitatea DSG

Errealitate historikoaren bilakaera DSGH
Gizartearen funtzionamendua DSGF
Lana, ekonomia, produkzioa eta kontsumoa DSGE
Informazioa eta komunikazioa DSGI
Giza eskubideak eta mundu-herritartasuna DSHG

Herritartasuna DSH

Gizarte demokratikoaren oinarriak DSHD
Herritartasunaren egikaritza edo erabilera arduratsua DSHE

Artea DA

Hizkuntza artistikoa ulertzea DAH
Arte-produktuak sortzea DAP
Artea kulturan DAK
Arte-ondarea balioestea DAO

Motorra DMT

Trebetasun fisikoak lantzea DMoT
Funtzio kulturala DMoK
Funtzio komunikatibo-sortzailea DMoS
Osasuna zaintzea DMoD

Material honek, blog honetako gainerakoak bezala, CC BY SA lizentzia dauka.

Markoa instalatzen, ezartzen eta ikasleekin erabiltzen animatzen bazara eskertuko nizuke iruzkin bidez komentatzea zer moduz joaten zaizun esperientzia.  Izan ere, nik ez daukat ikasleekin probatzeko aukerarik.

Ikastaroko gaitasunen toki aldaketa Moodle 3.4 bertsioan.

EAEko Hezkuntzako Moodle 3.1 bertsiotik 3.4 bertsiora migratu da eta horren ondorioz hainbat aldaketa izan dira. Nagusiak mezu honetan aipatu nituen.

Badira beste batzuk toki aldaketekin lotuak, lehengoan rol aldaketaren toki aldaketa aipatu nuen.

Gaur beste toki aldaketa aipatuko dut. Gaitasunen ebaluazioarekin lotuta kasu honetan. Ikastaroko gaitasunak, hain zuzen, irakasleak ikastaro batean guneko gaitasun-markotik zeintzuk gaitasunak landu eta ebaluatu behar dituen zehazten den parametroa tokiz aldatu da eta Moodleko 3.4 bertsioan -Clean itxuran bederen- ikastaroaren kudeaketatik nabigatzailera pasatu da kalifikazioekin batera.

Gaitasunak kudeaketatik nabigaziora pasa da.

Moodleko Boost itxura darabilten guneetan, ordea, gaitasunak eta kalifikazioak eskerreko panel tolesgarrian agertzen dira.