Hika edo hitanoren aditz batuaren forma erabilienen liburuxka

 Lagunarteko hizketan erabiltzen den adizkera alokutiboaren forma erabilienak biltzen duen sakelako PDF liburuxka ekarri dut hona. Hitano batuaren aditz laguntzaile zein trinko usuenak biltzen dira DIN A4 formatuko lau orrialdetan bi aldetatik inprimatzeko eta, ondoren, tolestu eta poltsikorako DIN A5 tamainako txuleta-liburuxka.

 

Hika_aditza_liburuxka.pdf

Dokumentu hau egiteko Xabier Azkue Ibarbiaren Hitanoa Zumaian liburu interesgarria erabili dut batuaren forma erabilienak biltzeko. Liburu honen lehenengo zatia Zumaiako hitanoari buruzko ikerketa jasotzen du (pdf).

Hika aditza batuaren dokumentu osoago bat bilatzen baduzu Euskaltzaindiak argitaratutako Adizki alokutiboak (hikako moldea) deskarga dezakezu (pdf).

Eta txuleta begiratu ondoren ariketak egin nahi baduzu mugikorrerako Appa Hi! aplikazioa gomendatzen dizut. Oso ona.

Liburuxka egiteko PDF Arranger aplikazioa erabili dut.

Nola instalatu eta erabili Ibus-typing-booster idaztean hitzak automatikoki osatzeko Linux sistemetan

Idaztean hitzak automatikoki  osatzeko sistemak praktiko izan daitezke asko idazten duen jendearentzat edota tekleatzeko arazoak dituzten pertsonentzat. Bi kasutan sistema iragarle-iradokitzailea gutxiago tekleatzea lortzen du.

 

Zenbait aplikazio, hala nola LIbreOfficek, integratuta eta berez aktiboa du, baina 8 letra baino luzeagoak diren hitzetan soilik iradokitzen du. Hori konfigurazioaren bidez (Tresnak > Autozuzenketa > Autozuzenketaren aukerak) alda daiteke: zenbat eta letra kopuru txikiagoa jarri orduan eta gehiago iradokiko du.

Edozein modutan hitzen osaketa edozein aplikaziotan erabili nahi Badugu Ibus-typing-booster sistemaren plugina edo gehigarria erabili dezakegu.

Nola instalatu

 Debian oinarriko sistemetan, hala nola Ubuntu, Linux Mint edo Luberri, ireki termiala (Ctrl+T) eta agindu hau itsatsi:

sudo apt install ibus-typing-booster

Aplikazioak bere hitzen basea sortzen du erabilitakoekin baina hiztegienak ere erabiltzen ditu. Luberrik esate baterako euskarazkoa (hunspell-eu-es) eta ingelesekoa (hunspell-en-us) instalatuta ditu, gaztelerakoa interesatzen bazaizu itsatsi: sudo apt install hunspell-es-es.

 Mezu honetan ikus daiteke nola instalatu bestelako Linux distribuzioetan.

Nola aktibatu

Ibus-typing-booster aktibatzeko:

1. Sistemaren ezarpenetan Ibus sarrera metodoa hautatu behar da: horretarako Sistemaren ezarpenak > Sarrera metodoa eta, bertan, goiko aldeko Sarrera metodoaren framework-a: Ibus hautatu.
   
   
   Aktibazio abisua agertuko da eta onartuko dugu:
   
   Honako abisu hau agertuko da. Nik ez dut egin eta arazorik ez dut izan baina beste distribuzioren batean badirudi erabiltzailearen karpetako .bashrc fitxategia editatu, export hitza duten hiru lerroak erantsi eta gorde.
   
   
   
   
   
   
   
2.  Ibus hobespenak zehaztu behar dira. Horretarako: klika Aplikazioak > Hobespenak > Ibus hobespenak eta bertan batetik: Sarrera metodoa fitxan Ibus-typing-booster sarrera metodoa horrela gehitu:
   
   
   
   Orokorra fitxan desgaitu "Erakutsi ikonoa jakinarazpen gunean" sistemaren panelean gerta daitezkeen leihoen gainjartzea saihesteko.
   
   
   
   
   
3. Sistemaren panelean, gehitu behar dugu teklatuaren trepeta edo appleta Espainiera teklatutik (betetze automatikoa desaktibatuta) Typing booster teklatura pasatzeko (betetze automatikoa aktibatuta). Horretarako sistemaren panelean, ikonorik ez dagoen zona batean, eskuin klik egin eta aukeratu appletak. Bilatu teklatua appleta eta gehitu.
   
    
   Horren ondorioz, sistemaren panelaren eskuin aldean ES ikur urdina agertuko da, teklatu espainiarra aktibatuta dagoela irudikatuz. Bertan klikatu eta Beste bat -Typing Booster aukeratu.
   
   
   
   
4. Booster aktiboa dagoela (kohetearen ikonoa) klikatuko dugu eta Setup (ezarpenak) klikatuko dugula aplikazioaren funtzionamenduaren hobespenak fintzeko. Hau pertsonala da baina nik adieraziko ditut markatu ditudan hobespenak:                                                                                                     A.-  Idazten ditugun hitzak base batean sartzen ditu eta hortik aurrera eskainiko dizkigu. Hortaz gain, hizkuntzen hiztegiak erabiltzea edo ez eta zeintzuk. Norberak erabaki behar du hiztegiak erabiltzea ala ez eta erabiltzekotan zein edo zeintzuk eta zein ordenan.
              B.- Options izeneko fitxan komeni da Use inline completion markatzea, hartara hitzak aukeratzeko goitik beherako zerrendaz gain tabuladorearekin onartzeko aukera izango dugu.
   
   

 Gogoan izan panelean beti izango dugula Booster aktibatzeko edo desaktibatzeko aukera. Hemendik aurrera erabili eta erabilera findu eta hobespenak doitu. Kontuan izan emotikonoak aktibatu daitezkeela eta orduan ingelesezko hitzak erabiliz proposatuko digula.

 

 Linuxerako beste aplikazio interesgarriak

Nola sortu liburuxkak PDF Arranger aplikazioarekin

 DIN A4 dokumentu batetik DIN A5 tamainako liburuxka bat sortu nahi baduzu (edo DIN A3tik DIN A4 liburuxka) PDF Arranger aplikazioa sinple egiteko aukera ematen du.

PDF Arranger aplikazio txiki bat da erabiltzaileari PDF dokumentuak batu edo zatitzen eta orriak biratu, moztu eta berrantolatzen laguntzen diona interfaze grafiko interaktibo eta intuitiboa erabiliz.

PDF Arranger aplikazioak 2023ko uztailean argitaratutako 1.10.0-1 bertsiotik aurrera euskaraz dago. Debian, Ubuntu edo Linux Minten instalatzeko pdfarranger_1.10.0-1_all.deb https://launchpad.net/ubuntu/+source/pdfarranger webgunetik deskargatu et instalatu daiteke.  (Paragrafo hau 2023/8/18an gehitu da).

Liburuxka egiteko aukera du. Horretarako kargatu dokumentua PDF formatuan, hautatu liburuxka egiteko erabili nahi duzun orrialdeak eta panelaren eskuinean dagoen menuan Editatu > Sortu liburuxka egin.

 Jatorrizko dokumentua mantentzeko liburuxkan Gorde honela egin eta beste izen bat eman.

Mezu hau idazteko unean aplikazioa oraindik ez dago euskaraz, laster egongo da baina bitartean zure ordenagailuan euskaraz eduki nahi baduzu deskargatzen ahal duzu pdfarranger.mo fitxategia eta, sudo-ren bidez, kopiatu /usr/share/locale/eu/LC_MESSAGES/ karpetan.

PDF Arranger aplikazioa Luberri Linux sisteman instalatuta dago.

Linuxeko beste hainbat aplikazio interesgarri.

LibreOffice: Bilatu komandoak HUD tresna berria

 LibreOffice bulegorako paketea funtzio eta aukera asko, asko, asko eskaintzen ditu. Horren ondorioz, haren menuak oso luze zabalak dira eta, sarritan, erabili beharreko funtzioak edo aukerak topatzeak denbora luze eskatzen du eta nekagarria gerta daiteke. 

Horretaz jabetuta LibreOfficek 7.2 bertsiotik aitzina tresna berri bat eskaintzen du: Bilatu komandoak HUD. 

Zer arraio da HUD delako hori? Bada ingelesezko Head Up Display terminoaren siglak dira eta "burua tente ikusten den pantaila" bezala itzul genezake. Terminoa aeronautika eta autoetan erabiltzen da gehienbat eta burua biratu gabe aurrez aurre unean behar den informazioa eskaintzen duen pantaila gardenari egiten dio erreferentzia.

Auto baten HUD.

"M25 ,Orbital ,Approaching Bright - Heads up Display" by jay galvin is licensed under CC BY 2.0.

   Eta LibreOfficen zer da Bilatu komandoak HUD? 

Bada, behar izanez gero testu zatia hautatuta, tekla baten konbinazio hau sakatuta:

Shift + Esc

aplikazioak pop-up leiho bat irekiko du eta funtzioa edo aukeraren izena tekleatu ahala haren komando agertuko da HUD pantailatxoan. Esate baterako hitz batean azpimarra bikoitza jarri nahi badugu baina ez badugu gogoan menuetan zehazki non dagoen Shift + Esc sakatuta honelako aukera eskainiko digu:

 Animazioan ikusten denez idatzi ahala aukerak eskaintzen hasten da. Behar dena agertzean klikatu eta kito. Bide batez ikusten ahal dugu menuaren zein tokitan dagoen.

Konklusioa 

 Produktibitatearen aldetik asmakizun interesgarria iruditzen zait. Baina bakarra ikusten diot: ez dakit beste hizkuntzetan termino guztiak topatzen dituen baina euskaraz menuetan sakon dauden asko ez ditu topatzen. Edozein modutan deus ez da instalatu behar, beraz, probatzeko moduko tresna.

 

Dark Reader Firefox gehigarria web orriak gai ilunean ikusteko

 Pantailen atzeko plano zuriek eta tonu urdinek begiak nekatu egiten dituzte eta egunaren bukaeran logura sortzen duen melatoninaren sortzea galarazten dute. Zure begiak babesteko eta iluntzean ordenagailuaren aurrean aritzeko ohitura baduzu gai ilunak, alegia atzeko plano ilunak  dituzten mahaigainak erabiltzea komeni da. Linux distribuzio guztiek dute aukeran gai ilunak. Luberri Linux sistemak, esate baterako, lehenetsia du.

Zer gertatzen da, ordea, webguneekin? Gehienek gai argiak erabiltzen dituzte. Firefoxek badu modu bat webgune guztiak, era lehenetsian gai ilunekin ikusteko. Ikusta dezagun adibide pare bat: horrela ikusten da berria.eus

eta horrela Wikipedia.eus gai ilunean.

Webguneak era lehenetsian gai ilunean ikusteko Firefox-ex Dark Reader gehigarria eskaintzen du. Gehigarria instalatzeko klikatu estekan eta instalatzeko botoia klikatu.

 Nola erabili:

Instalatu ondoren Firefox-en panelean Dark Reader gehigarriaren ikonoa ikusiko duzu:

Klikatuta bi aukera nagusi eskaintzen dizu: 

a- desaktibatzea une honetan webgune guztien gai iluna (esate baterako kalean eta eguzkitan bazaude agian hobeto ikusten dira gai argiak). Horretarako Filter fitxa nagusian Off botoia sakatu behar duzu, eta On berriro aktibatzeko. Aukera ematen du ere gaien argitasuna eta kontrastea erregulatzeko.

 b- Erabiltzea orokorrean gai ilunak eta, gai ilunekin webguneren bat ondo ikusten ez bada, Site list fitxan salbuetsien zerrendara gehitu Alt+Shift+A sakatuta.

Firefox-erako beste gehigarri interesgarriak eskuineko panelean.

Nola gehitu lexiko familiak GCompris aplikazioan

 GCompris ume eta gaztetxoentzako hezkuntza-jolasak eta aktibitateak biltzen dituen KDE familiako aplikazio multzoa da. Bertan jolasak gaiaren arabera daude antolatuta. Bada, letra, hitzak, hiztegia familian -irudian ABC-...

... hiztegia multzoan, "Aberastu zure hiztegia" aktibitatea dago. Oso interesgarria ume txikiek edota euskara ez dakiten ume-gazteak oinarrizko lexikoa ikasteko familietan antolatuta. Hauek dira GCompris-ek, instalatu berria, eskaintzen dituen lexiko-familiak:

Familia hauek ugaldu daitezke. Horretarako aurreko irudiaren beheko partean agertzen menuan etxetxoa klikatu eta gero "Ezarpenak" adierazten duen giltza ingelesa.

Bertan korritu konfigurazioren pantaila "Zama-jaitsi hitzen irudi multzo osoa" ikusi arte, bertan klikatu...

eta famili lexiko berriak deskargatu eta instalatuko dira:

Prest jolasteko eta lexikoa aberasteko.

 

 

Oraindik GCompris ez baduzu kontuan izan edozein ordenagailu plataformarako deskargatu eta instala dezakezula: https://gcompris.net/downloads-eu.html

Android tableta edo mugikorrean bertsio osoa instalatu ahal izateko hobeto F-Droidetik edo apk bidez instalatuta.